Choroby wewnętrzne, które najczęściej występują w obecnej populacji ludności określane są cywilizacyjnymi, do których wystąpienia lub rozprzestrzenienia przyczynił się postęp współczesnej cywilizacji. Choroby cywilizacyjne to nie tylko powszechnie występujące schorzenia, to także przyczyny ponad 80% wszystkich zgonów. Nie jesteśmy bezsilni wobec tych chorób. Możemy im zapobiegać, ponieważ my sami mamy bezpośredni wpływ na wiele czynników przyczyniających się do ich powstania.
PODSTAWOWE GRUPY CHORÓB CYWILIZACYJNYCH:
- Choroby sercowo – naczyniowe; nadciśnienie tętnicze, stabilna choroba wieńcowa, zawał serca, miażdżyca.
- Choroby układu oddechowego; POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc
- Otyłość
- Cukrzyca
- Nowotwory
- Osteoporoza
- Choroby przewodu pokarmowego: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroba refluksowa przełyku, żylaki odbytu, biegunka, zaparcia.
- Choroby alergiczne
- Problemy psychologiczne, dewiacje społeczne: pracoholizm, alkoholizm, narkomania, uzależnienie od Internetu, anoreksja, bulimia, depresja i inne choroby afektywne, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, natręctwa, wypalenie zawodowe.
- Choroby zakaźne: AIDS, gruźlica.
Analizując wspomnianą listę można wybrać jedynie kilka chorób, których roczne „ofiary” stanowią ponad połowę ogólnej liczby zgonów. Choroby cywilizacyjne są odpowiedzialne za większość kosztów społecznych, pogorszenie jakości życia oraz skrócenie jego długości. Mechanizmu ich pojawienia się należy szukać w warunkach życia jakie narzucają wysoko rozwinięte cywilizacje i stylu życia jaki wymuszają ich zdobycze oraz tempo postępu.
Do głównych bezpośrednich przyczyn występowania chorób cywilizacyjnych można zaliczyć nieprawidłowe żywienie, małą aktywność fizyczną oraz palenie papierosów. Pośrednie przyczyny chorób cywilizacyjnych to postępujące uprzemysłowienie, urbanizacja, wzrost napięcia nerwowego i sytuacji stresowych, skażenie środowiska i hałas oraz promieniowanie.
Prawdziwym dramatem chorób cywilizacyjnych jest zamknięte koło jakie tworzą wspólne przyczyny i wzajemnie napędzające się powikłania. Zachorowanie na jedną z chorób cywilizacyjnych znacznie podnosi ryzyko zachorowania na następną. Tak tworzy się wzajemna zależność.
Otyłość jest doskonałym przykładem tworzenia się takich współzależności. Otyłość prowadzi do nadciśnienia, które samo w sobie jest już chorobą cywilizacyjną, ale także jedną z przyczyn miażdżycy i choroby wieńcowej. Jednocześnie nadwaga prowadzi wstępnie do nietolerancji glukozy a później do oporności na insulinę i w konsekwencji do cukrzycy typu drugiego. Zaburzenia lipidowe i uszkodzenie śródbłonka naczyń towarzyszące otyłości dalej pogarszają przebieg chorób układu sercowo – naczyniowego. Wysoki poziom cholesterolu napędza machinę miażdżycowych zmian tętnic powodując dolegliwości sercowe. Nadciśnienie pogarsza miażdżycę, chorobę wieńcową, a ostatecznie prowadzi do udaru lub zawału, które kończą się śmiercią lub kalectwem. Żylaki kończyn dolnych poza dolegliwościami i częściowym kalectwem mogą spowodować zatory i niedokrwienia narządów. W ten oto sposób powikłania i czynniki ryzyka jednej choroby przyczyniają się do wystąpienia lub pogorszenia przebiegu następnej.
JAK USTRZEC SIĘ PRZED CHOROBAMI CYWILIZACYJNYMI
Po takiej analizie objawów, przebiegu, rokowania i leczenia chorób cywilizacyjnych można odnieść błędne wrażenie, że współczesna medycyna jest bezsilna wobec tych zagrożeń. W rzeczywistości poczucie bezsilności służby zdrowia wynika z faktu, iż leczenie i opieka to jedynie 10% zdrowia. 52% sukcesu to nasz styl życia, 22% stanowi środowisko, a jedynie 16% genetyka.
Dlatego tak ważna jest polityka prozdrowotna, promocja prawidłowego stylu życia oraz profilaktyka. Tylko systematyczne i długofalowe dbanie o zdrowie, które ma swój początek już w okresie dzieciństwa, może przynieść długotrwały oczekiwany efekt. Wielu ludzi podjęło już walkę z własnymi nawykami żywieniowymi i nałogami, uzyskując doskonałe efekty i poprawę stanu zdrowia. Medycyna rzeczywiście jest bezsilna w przypadkach wymagających leczenia, wtedy gdy sami nie eliminujemy bezustannie działającego szkodliwego czynnika, na przykład otyłości. Niestety ze względu na samonapędzające się błędne koło wyleczenie tych chorób wymaga ogromnego wysiłku. Należy pamiętać, że profilaktyka zawsze jest tańsza od leczenia!
Nie jesteśmy bezsilni wobec chorób cywilizacyjnych i społecznych. Możemy im zapobiegać, gdyż mamy bezpośredni wpływ na wiele czynników przyczyniających się do ich powstania.
Zadbajmy o nasze zdrowie poprzez:
- niepalenie tytoniu,
- zdrowe odżywianie,
- ograniczenie spożycia słodyczy, wysokoenergetycznych przekąsek i żywności typu fast food,
- ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych,
- spożywanie tłuszczów roślinnych i tłuszczów pochodzących z ryb,
- ograniczenie spożycia soli,
- spożywanie większej ilości warzyw i owoców,
- zwiększenie aktywności fizycznej,
- aktywny wypoczynek,
- unikanie stresu.
Bardzo ważna jest również odpowiednia diagnostyka, polegająca na okresowej kontroli ciśnienia tętniczego, poziomu cholesterolu i stężenia glukozy we krwi. Jeżeli wyniki badań są niepokojące ważna jest konsultacja u doświadczonego specjalisty chorób wewnętrznych.